Czas na duże kolumny i bardzo wysoką efektywność 97db – na nich teraz najczęściej gram
Kolumny dużej efektywności, skuteczności do lampy 2A3, 300B
Kolumny do lamp z głośnikiem 15 cali (te kolumny są aktualnie do sprzedania 8500zł)

wstęp
Te kolumny zostały skonstruowane do 3.5W lamp 2A3 – Audio Note i Sun Audio SV. Są to moje po raz trzeci upgradowane konstrukcje sprzed paru lat, gdzie tylko pozostała kosztowna palisandrowa obudowa i głośnik średniotonowy ACC (Audax), a reszta została przeprojektowana i wymieniona. Zmiana zaowocowała rozjaśnieniem uprzednio dość ciemnego brzmienia, które wymuszało zastosowanie dobrego srebrnego okablowania. Brzmienie v.4 ma teraz bardziej uniwersalny charakter od v.3. Nastąpiła poprawa jakościowa i ilościowa góry, gdzie jakościowa okazała się nawet istotniejsza, dając więcej powietrza i przestrzeni.
opis
Konstrukcje mają realną i bardzo dużą efektywność 97db w całym zakresie pasma od niskiego basu włącznie Kolumny Klipscha Heresy III, które producent sprzedaje jako efektywne 99db, po bezpośrednim przełączeniu, graja w rzeczywistości znacznie ciszej i mniej dynamicznie od mojej konstrukcji.
Obudowa ma ok 130l i z tyłu 1 tunel bas refleks. Wnętrze wytłumione watą na wysokości głośników. Kolumny są przeznaczone do dużych pomieszczeń. Posiadają niestłumioną detaliczność, spójność i głębię oraz szerokość brzmienia. Są zoptymalizowane do słuchania z odległości min 2,5-3m lub większej od głośnika wysokotonowego do głowy, z lekkim dogięciem do środka. Konieczne jest odsunięcie od ściany tylnej min 1-1.5m. Pokój więc musi być duży, ale głownie ze względu na bas którego jest dużo, no i głośników 15 cali, które nie nadają się do małych pokoi. Jakość brzmienia jaką zapewniają te konstrukcje jest porównywalna do kolumn hi-end o normalnej efektywności (86-89db), ale grają 3-4x głośniej przy tej samej mocy dostarczanej ze wzmacniacza. Nie ma żadnych “czarów”, występuje jednak efekt tuby, bo dźwięk jest bardzo duży. Na dobrym wzmacniaczu jak Audio Note pojawia się dużo emocji i barw w brzmieniu. Nie posiadają jednocześnie deficytów sonicznych i każdy rodzaj muzyki brzmi na nich dobrze, a nie tylko wybrane nagrania, jak to ma miejsce przy Altecach Lensingach, Lowtherach, Fostexach szerokopasmowych. Gdzie trzeba uważać co się włącza, bo niektóre nagrania brzmią tragicznie, obnażając dziury w paśmie, podbarwienia, niedostatki brzmienia. Ma to zresztą miejsce prawie przy wszystkich kolumnach w stylu vintage oraz ich kopiach. Moją konstrukcję można próbować wysterować ze wzmacniacza opartego także na lampie 45, o mocy 1.5 wata, która słynie z najlepszego (najbardziej magicznego) brzmienia ze wszystkich triod mocy, lepszego od 2A3 i dużo lepszego od 300B. 300B są z kolei trochę słabsze brzmieniowo od lamp 2A3, mają inny charakter (więcej czaru, a mniej analityczności i neutralności, źródła są mniej punktowe i słabsza głębia od 2A3, prezentacja bardziej z przodu)
Osobiście od 300B wolę też duże triody 805 i 211. Byłem wcześniej posiadaczem słynnego Cary CAD 300 SE Signature i nic nadzwyczajnego szczerze mówiąc, zbyt anemiczne brzmienie. Lampy 300B są troszeczkę przereklamowane i dynamiczny, dobry twardy dźwięk z kontrolowanym basem z tej lampy można uzyskać tylko z konstrukcji z bardzo dobrymi (drogimi) transformatorami wyjściowymi (AN silver signature, Tango itp) oraz z dodatkowymi transformatorami interstage. Na protoplastach przedstawionej tu konstrukcji w wersji v2 kiedyś często grałem, jeszcze przed jej up-gradem właśnie z Cary CAD 300 SE Signature. Obecnie po przeróbce tej konstrukcji grałem na świetnym Audio Note Vindicator Silver Signature (warty każdej złotówki – zakupiłem w Esoteric hifi, który internetowo sprzedaje też nowe Audio Note od polskiego importera), który brzmi prawie jak Ongaku o małej mocy. Konieczna jest jednak wymiana lamp 2A3B z fabrycznych przynajmniej na Psvane, a najlepiej na RCA NOS black plate, bo fabryczne Sovteki z nadrukiem AN psują cały efekt. Całość daje prawdziwie magiczny dźwięk, a efekt dużej przedniej ścianki generuje z tych kolumn “duży dźwięk” i dobrą przestrzeń. Choć prezentacja ogólnie jest bliska. Bas schodzi poniżej 30Hz – jest to bardzo nisko jak na 15 calowe głośniki wysokiej efektywności (to dzięki znakomitym JBL i kosztownym) i generowany jest puls i punch. Wysokie tony są bardzo dobre dzięki “harmonijkowej” wstędze. Trudno znaleźć lepszy głośnik wysokotonowy o wysokiej skuteczności. Wcześniej stosowałem tubowy Fostex, ale nie byłem z niego zadowolony, następnie Fountek z płaską wstęgą, z którego ostatecznie też zrezygnowałem. Żeby to wszystko docenić potrzebny jest jednak dobry wzmacniacz lampowy SE, bo z tanimi wzmacniaczami chińskimi nie ma jednak już takiego efektu. Obecnie te kolumny i Audio Note Empress Silver z lampami NOS RCA to mój ulubiony system. Wyciśnie dużo emocji.

UWAGA: Kolumny najlepiej spisują się z lampami SET o mocy kilku watów. Zostały dostrojone do srebrnego okablowania systemu i wymagają wyrafinowanych kabli przynajmniej głośnikowych. Chociaż po wymianie głośnika wysokotonowego na 98db Aurum Cantus posiadanie srebrnych kabli głośnikowych nie jest już tak niezbędne jak w poprzedniej konfiguracji z Fountek. Lampy i wysokoskuteczne kolumny lubią jednak srebro ! – patrz filozofia Audio Note. Z miedzią mogą zagrać mniej detalicznie i emocjonująco, wszystko zależy od konfiguracji i pozostałych elementów systemu.

Szczegóły konstrukcji
Kolumna ma 100cm wysokości x 50cm szerokości x 33cm głębokości (wymiary zewnętrzne). Przednią ściankę można po swojemu zaaranżować tak aby możliwie blisko siebie były głośniki wysokotonowy i średniotonowy. Wstęgowiec musi być na wysokości uszu w punkcie odsłuchowym. Materiał MDF 20mm, czyli ma 128 litrów objętości wewnętrznej brutto (bo netto jest trochę mniej – odchodzi komora głośnika średniotonowego oraz wytłumienie watą oraz wzmocnienie). Ma tylko jedno wzmocnienie wewnętrzne (deska o szerokości 10cm) tuż ponad głośnikiem basowym, które łączy wewnętrznie ściankę przednią z tylną. Wzmocnienie jest wklejone i skręcone śrubami z przednią ścianką oraz tylną. Jeśli chodzi o komorę głośnika średniotonowego to jest to prostopadłościan z desek o objętości ok 4 litrów doklejony od tyłu do przedniej ścianki za głośnikiem średniotonowym i wypełniony dość silnie watą. Można też gdzieś pewno kupić gotową komorę pod głośnik średniotonowy w kształcie kubła lub półkuli i ją wkleić za głośnikiem. Tunel bas refleks ma 11cm średnicy wewnętrznej i ok 18cm długości i półokrągłe wyprofilowanie wylotu przeciw turbulencjom powietrza. Na zdjęciu są pokazane 2 tunele BR, bo rozwiązanie pochodzi z czasu kiedy na pokładzie był inny głośnik Beyma i 2 otwory były wtedy optymalne, ale jeden z nich jest obecnie zaślepiony gąbką. Obudowa jest średnio wypełniona watą mineralną za głośnikiem basowym i ponad nim na wysokości głośników wysokotonowego i średniotonowego. Na wysokości bas refleksu nie ma wypełnienia i jest pusto. Głośnik średniotonowy jest podłączony w zgodnej fazie, a pozostałe w fazie odwrotnej (zamieniony + z -). Zwrotnice są trzeciego rzędu z podziałem 450Hz i 2850Hz. W zwrotnicy głośnika średniotonowego jest szeregowo notch filter LR (0,39mH, 5ohm 20W), którego zadaniem jest obniżenie efektywności o ok 2db w zakresie 1500HZ-3500HZ. Działanie jest pokazane na dolnym wykresie charakterystyki. W przypadku jakby górny zakres średnich tonów wydawał się w danym systemie zbyt ofensywny, można zastosować w notch filter rezystor 5,5ohm zamiast 5ohm. Okablowanie wewnętrzne XLO. Opcjonalny rezystor 10-20W to 0,5ohm, 0,25ohm lub 0ohm (brak rezystora). Przy miedzianym okablowaniu systemu lub jak system ogólnie brzmi ciemno można na początek się pokusić o rezygnację z montowania tego rezystora, a jeśli będzie za dużo góry zamontować przed zwrotnicą wysokotonową 10-20W rezystor 0,25ohm lub 0,5ohm. U mnie przy srebrnym okablowaniu systemu obecnie jest rezystor 0,25ohm 20W. Cewki podłączone szeregowo do głośnika średniotonowego są kosztowne taśmowe Goertz, podobnie jak cewka w układzie wysokotonowego. Pozostałe cewki drutowe na rdzeniach z drutu 1.4. Wszystkie kondensatory to SCR i Solen.

.

Każdy robi klon tej konstrukcji na własną odpowiedzialność, bo nie są to kolumny do każdych lamp i nie we wszystkich konfiguracjach (kable, reszta toru itp) się sprawdzą. Nie są to tez kolumny odpowiednie do wzmacniaczy lampowych dużej mocy, bo często słychać z nich głośny brum ze względu na wysoką efektywność, a dźwięk nie jest już taki czysty jak SET. Wzmacniacz musi być cichy i wolny od brumu, czyli z dopracowanym zasilaczem.