A teraz czas na delicje – czyli moja specjalność dipol wstęgowy
Kolumny dipolowe wstęgowe a’la Genesis 200 300, Wisdom Audio Adrenaline 75
Ta konstrukcja to prawdziwy high-end z najwyższej półki, ale najpierw trochę historii, jak ona ewoluowała.

I generacja 1999 rok, dwudrożna, szerokopasmowa z B&G RD-50 z filtrem korygującym rezonans w okolicy 5500Hz, subwoofer z Visaton TIW-400 oraz Scan Speak 25W8565-01
II generacja 2001 rok, trzydrożna z Raven R-1, B&G RD-50, Scan Speak 21W8555-01 (4szt), dodatkowe 2 monstrualne subwoofery aktywne z Visaton TIW-400 i modułem wzmacniacza aktywnego Thomessen SW 2.4

III generacja 2007 rok, trzydrożna z Raven R-1, B&G RD-50, Scan Speak Revelator 22W8851T00 (2szt) + Revelator 26W8861T00 (2szt) – zmianie więc uległy głośniki basowe i zrezygnowałem też z dodatkowych, olbrzymich subwooferów
IV generacja 2009 rok to trzydrożna z Bohlender Graebener NEO 3 PDR, Radia RD-50, Scan Speak Revelator 26W8861T00 (tylko 1szt w kolumnie). Zrezygnowałem z dublowania głośników basowych, ale dzięki temu bas był nadzwyczaj szybki i schodził do 20Hz w 100l obudowie BR z jednym papierowym Revelatorem 26cm. Kolumny miały 88db skuteczności, czyli całkiem sporo, przy czym ta skuteczność nie obniża się w pomieszczeniu średniej wielkości wraz z oddalaniem się powyżej 1m, co jest zaletą liniowego źródła. Później w 2012 r poprawiałem jeszcze zwrotnicę, ale układ głośników był bez zmian.
.
V generacja 2017
Jest to ostatnia modyfikacja konstrukcji wstęgowej, piąta kolejna od pierwszej konstrukcji wstęgowej z 1999 roku. Z pierwszej został tylko ten sam głośnik wstęgowy B&G Radia RD-50 (magnetostatyczny), reszta jest całkowicie zmieniona i dojrzewała przez 18 lat, czyli jest już „pełnoletnia”. RD-50 testowałem w układzie 2 drożnym, 3 drożnym, 3.5 drożnym z dodatkowym aktywnym basem, testowałem z głośnikiem Raven R1, B&G NEO 3W i różnymi głośnikami basowymi, aż w końcu zdecydowałem się na poniższą konstrukcję 3 drożną z 2 głośnikami basowymi na kanał. Wstęgom nie dorównują żadne głośniki dynamiczne, po prostu z detalicznością wstęgi i jej barwami nie mogą się równać żadne głośniki dynamiczne/stożkowe, kopułowe, bez względu na to z jakiego są zrobione materiału. Wstęgi to inna szkoła jazdy i inna kultura brzmienia, grają inaczej to prawda, dużym koncertowym dźwiękiem, ale ile słychać detali, które gubią zwykłe głośniki. Mimo, że dźwięk jest duży, to w mojej konstrukcji scena jest uporządkowana, holograficzna i głęboka, a źródła pozorne są punktowe, a nie wielkości całej ściany. Ach trzeba tego posłuchać. Porównywać to można tylko z niektórymi firmowymi magnetostatami i elektrostatami, bo inaczej nie ma to sensu. Inspiracją do powstania tych kolumn były słynne kolumny Genesis 200, 300 i Wisdom Audio Adrenaline 75 dipole. Nawet na CES w Las Vegas rzadko jakieś konstrukcje dipolowe/planarne grają lepiej, takie są moje wrażenia.
Jest to konstrukcja dipolowa, gdzie zarówno wstęga średniotonowa, jak i wysokotonowa gra w dipolu. Bas jest obecnie w obudowie zamkniętej 100l. Bas z dwóch Revelatorów aluminiowych W26 8867T00 na kanał jest ultra szybki, łatwo schodzi nisko w okolice 28Hz mimo obudowy zamkniętej i wytrzymuje bardzo duże obciążenia. Można też zastosować jeden papierowy W26 8861T00 (niżej schodzi w obudowie zamkniętej i ma wyższą efektywność) a drugi aluminiowy (obecnie u mnie jest własnie taka konfiguracja). Powróciłem do konstrukcji z 2 głośnikami basowymi na kanał, trochę ze względu na modę na potężny bas w dużych/drogich kolumnach, którą obserwuje na wystawie w Monachium już od kilku lat. Kolumny są 4ohmowe i mają efektywność ok 90db, są wytłumione tylko gąbką 2cm, która jest przyklejona do wszystkich ścianek, czyli w środku są puste. Nie lubię zbyt przetłumionych obudów, bo bas staje się rozmyty i traci kontur i fakturę jaką mają poszczególne instrumenty basowe.
Z powodzeniem czaduję na tych konstrukcjach mocnymi wzmacniaczami lampowymi 500W / 4ohm, osiągając bez kompresji bardzo duże poziomy głośności, a kiedy indziej gram cicho i subtelnie – audiofilsko. Także można wszystko zrobić z tymi kolumnami, mieć frajdę i żywy dźwięk, często lepszy jak na żywo lub na koncercie, albo słuchać kameralnie. Ale nawet przy cichym słuchaniu grają dość dużym dźwiękiem, także jak ktoś jest przyzwyczajony do małego dźwięku (np kameralny jazz) z pomiędzy kolumn to tutaj będzie się musiał przystosować do innej estetyki. Ale chóry, organy, wielka orkiestra, koncerty rockowe są tu nie do pobicia. Efekt zawsze dobry, choć te kolumny są niestety bezlitosne dla kiepskich nagrań i słabych elementów toru, obnażają je bezlitośnie. Takie życie, nie poprawiają i nie upiększają dźwięku jak stare głośniki Dynaudio, które mogą zagrać dobrze nawet z przeciętnym wzmacniaczem tranzystorowym.



zwrotnica, ostatnia modyfikacja z VIII 2017



Pomiar kolumny (brązowy + zielony od 7kHz) z uwzględnieniem korekcji mikrofonu Dayton – Sierpień 2017. Poniżej 200Hz nie należy patrzeć na pomiar gdyż był wykonany w pomieszczeniu mieszkalnym w dalekim polu 1.1m a nie w bliskim polu jak należy mierzyć basowe głośniki w mieszkaniu.
Głośniki z seri Radia RD-50, RD-75 B&G należą do absolutnie najlepszych na świecie i najbardziej transparentnych komponentów i znajdują się w kilku najdroższych kolumnach (TOP liga):
Niestety firma BG Radia (dawniej pod nazwą Bohlender & Graebener) w 2015 roku została wykupiona przez Christie i zlikwidowana. Zostały przejęte jej aktywa i patenty celem odsprzedaży, a nie z zamiarem produkcji głośników. Wszyscy pracownicy zostali zwolnieni i od maja 2015 nikt nie odbiera telefonów i nie odpowiada na maile. Głośniki nie są dostępne, pojawiają się sporadycznie na rynku wtórnym w coraz wyższych cenach. Także nie można już sobie zbudować dokładnie takich kolumn.
PS
Jest światełko w tunelu. Chińczycy (prawdopodobnie ta sama fabryka, która wcześniej produkowała wysokotonowe oraz małe wstęgi dla B&G – oferowane zwykle na eBay – zaczęli produkować dłuższe wstęgi 40cali – czyli odpowiedniki starszych głośników B&G Radia 40.
Na takich głośnikach już można próbować zrobić podobną konstrukcję, pamiętając że mają bardzo duże nierównomierności charakterystyki i wymagają skomplikowanego ich tłumienia.
Fabryczne kolumny, które używały głośników wstęgowych B&G
GENESIS model 1.2 (360.000$)

GRYPHON model PENDRAGON (190.000$)

WISDOM AUDIO model INFINITE RUSH (250.000$)

WISDOM AUDIO model INFINITE WISDOM GRANDE (700.000$)

WISDOM AUDIO model ADRENALINE DIPOLE 75

WISDOM AUDIO model M 50
