Ten tekst powstał we wrześniu 2021.

DAC w stylu Audio Note – Dual AD1865R NOS DAC R2R DAC Vinyl

DAC lampowy zbudowany w oparciu o płytę Dual AD1865R NOS DAC R2R DAC Board Vinyl Style Decoder Board Dual FPGA Clock Asynchronous Processing z ebay.com lub Aliexpress + moduł wyjściowy na lampach ECC88 z ebay. Brzmienie zdecydowanie w stylu Audio Note. DAC w opisanej tu końcowej konfiguracji przyjmuje sygnał 24 192kHz poprzez wejście coaxial, ale po zastosowaniu wejścia I2S II dostępnego na płycie głównej obsługuje 24 384kHz. Można więc na tylnym panelu DACa zainstalować gniazdo sieciowe ethernet i podłączyć je do płyty głównej zapewniając wejście cyfrowe w standardzie I2S II Ethernet. Wybiera się je pomiędzy coaxialem za pomocą zworki na płycie głównej, ale można przecież wyprowadzić je do przełącznika hebelkowego na tylnym panelu.

po lewej 2 wyjścia ze stopnia lampowego (wzmocnione x2), środkowe 2 RCA to bezpośrednie wyjścia z płyty przetwornika bez udziału lampowego stopnia końcowego, prawe 2 RCA to wejścia coaxial i wejście BNC na zewnętrzny zegar

Nadeszły czasy, kiedy oprócz kolumn, mogę sam skonstruować DAC, bazując na różnych podzespołach, które są dostępne i bez konieczności projektowania wszystkiego od początku. Są specjaliści od płytek układów DAC, od modułów lampowych, od zasilaczy, od modułów USB i obecnie posiadam już wiedzę, aby samemu to złożyć, uzyskując dobry lub bardzo dobry dźwięk. Podobnie Lampizator przez długi czas przerabiał półprodukty innych i dodawał różne moduły i w ten sposób powstawały drogie przetworniki tej marki.

Tu jest opisane najnowsze odkrycie Dual AD1865R NOS DAC R2R DAC Board Vinyl Style Decoder Board Dual FPGA Clock z bardzo dopracowanym brzmieniem i procesorem FPGA Altera w roli filtrów cyfrowych. Nie bez przyczyny znalazł się tak wysoko w moim zestawieniu DACów.

Obudowa może być dowolna wśród powszechnie dostępnych większych gotowców. Ja zastosowałem obudowę Lite A-28.

Płyta główna DAC ma możliwość podpięcia wejścia cyfrowego coaxial oraz I2S II przy użyciu 4 pinów BCK LRCK DATA GND. Jest też wejście BNC na zewnętrzny zegar atomowy 10mhz. Zrobiłem próby na obu wejściach i lepiej płyta główna tego DAC gra na wejściu coaxial, niż na wejściu I2S II poprzez osobny gotowy moduł USB/I2S  Singxer F1, który oczywiście wymaga przerobienia i zastosowania zewnętrznego zasilania liniowego, aby poprawić jego brzmienie. Sposób w jaki to można zrobić pokazuję w artykule z recenzją interfejsu USB F1. Nawet po przeróbkach i zastosowaniu osobnego zasilania jakość karty Singxer F1 nie jest tak dobra jak dźwięk uzyskiwany poprzez wyjście coaxial z karty muzycznej Pink Faun, czy nawet Assus lub zewnętrzny interfejs Singxer SU-6. Nie może to dziwić bo karta Singxer F1 jest tanim rozwiązaniem.

Tak wyglądał złożony prototyp z luźnymi 4 transformatorami, pajęczyną kabli i z modułem Singxer F1, z którego ostatecznie zrezygnowałem

Na wyjściu DACa zastosowałem moduł lampowy dostępny na ebay, jest to model ze wzmocnieniem ustawionym fabrycznie na x2, ale można ustawić inne wzmocnienie.

Opis przetwornika ze strony chińskiego producenta/ Description:

Wrażenia brzmieniowe

Kolejny niesamowity DAC od chińskich producentów (mowa oczywiście o podzespole płyty głównej, bo finalny DAC złożyłem sam), w połączeniu z modułem wyjściowym lampowym brzmienie jest ze szkoły Audio Note i to wyższych modeli przetworników. Na pokładzie jest ten sam scalak przetwornika DAC AD1865 w trybie NOS, ale są zastosowane 2 sztuki, a w Audio Note tylko 1. Pierwsze co się odczuwa po uruchomieniu to dźwięk jest głośny i potężny, na wyjściu zapewne jest 3.5 – 4V, bo jest nieznacznie głośniej niż w Audio Note DAC 3.1X Black Gate, który ma 3V na wyjściu. Wysoki poziom wyjścia DAC jest korzystny, szczególnie kiedy podłącza się go do lampowych wzmacniaczy z pasywną regulacją wejścia. Nie będzie problemów z wysterowaniem przedwzmacniaczy/wzmacniaczy, co się zdarza przy DAC, które na wyjściu mają skromne 2V. Mimo potęgi, brzmienie jest wierne, dokładne, ale i organiczne, przestrzenne, bardzo czyste, naturalne z żywymi, obecnymi wolakami. Naturalność umożliwia głośne słuchanie bez zmęczenia, oczywiście trzeba mieć na czym głośno słuchać. Ten DAC bardzo dobrze różnicuje nagrania o różnej jakości. Pliki HD 24 96kHz słychać, że brzmią lepiej od 16 44. Nie jest to wcale takie oczywiste, gdyż wiele daców wcale nie potrafi tego różnicować. Często nawet pliki 24 bitowe są prezentowane z podobną jakością jak 16 bitowe. W przypadku np Audio Note z kolei pliki 24 88kHz lub 24 96kHz brzmią nawet gorzej niż 16 bitowe i lepiej brzmieniowo spisują się przetworniki Audio Note, gry w komputerze ustawi się downsampling plików 24 96kHz lub 24 88kHz do odpowiednio 48kHz lub 44 kHz. Wynika to pewno z użytego w Audio Note procesora wejściowego który downsamplinguje sygnał do postaci dostępnej dla zastosowanego 18 bitowego przetwornika z ograniczeniem do 48khz. Widocznie komputer wykonuje lepiej taki downsampling od starego scalaka w Audio Note. W przypadku tego DAC nie ma potrzeby sztucznie obniżać próbkowania w komputerze, gdyż bardzo dobrze robi to układ Dual FPGA, zdecydowanie lepiej niż Audio Note.

Dobry dźwięk uzyskałem podłączając gotową płytę DAC do transformatorów, nawet bez modułu wyjścia lampowego. Klasa była niższa niż z wyjściem lampowym, ale nadal bardzo dobra. Styl Vinylu tak jak zapewnia producent, ale dodanie lamp na wyjściu bardzo upodobniło brzmienie do Audio Note DAC 3.1x podnosząc przetwornik do na prawdę wysokiej klasy hi-end. Na wielu nagraniach ten DAC gra sporo lepiej od Audio Note 3.1x. Rzadko jest tak, że  trudno wskazać zwycięzcę, bo DAC Dual AD1865 jest dokładniejszy i bardziej szczegółowy, posiada większy dźwięk i rozmach oraz jego szerokość. Obraz dźwiękowy wychodzi wyraźnie na boki poza bazę kolumn i jest bardziej dynamiczny, błyskotliwy, aż WOW. Brzmienie jest muzykalne, bardzo dokładne i barwne, a wybrzmienia są bogate, organiczne. Wokale są namacalne, a ich głośnie odtwarzanie nie męczy. Całościowo jest podobnie do Audio Note 3.1x Black Gate, tylko jest lepiej, bogaciej. Głębia tego przetwornika jest obszerna i nawet nieznacznie lepsza niż w porównywanym Audio Note, ale nie aż tak wybitna jak u najlepszych na rynku. Bardziej skupia on uwagę na pierwszym planie, ale nie odczuwa się żadnego niedosytu głębi.

Umieszczam ten przetwornik powyżej oryginalnego Audio Note, bo po prostu jest lepszy, jest wybitny i różnice są spore, a w obu DAC są identyczne lampy na wyjściu tj. Brimar NOS ECC88 i ten sam przetwornik AD1865. Brak jest oczywiście nalotów delta sigma, ale to wiadomo – bez sztuczności Sabre, AKM itp. Nie ma także podkreślonych i denerwujących dźwięków sss – czyli sibilantów, ani żadnych chropowatości.

Wszystko zależy też od użytych lamp, u mnie są ECC88 Brimar UK NOS (czyli lampy drogie), ale pięknie grają też Telefunkeny i tańsze sowieckie NOS 6N23P 6Н23П. Na pokładzie płytki DAC jest jak wspomniałem stopień wyjściowy, wykonany na kilku OPA, które występują w roli tranzystorów, ale można go kształtować wymieniając scalaki OPA na inne. Na brzmienie można także wpływać wymieniając brązowe kondensatory sprzęgające OPA na płycie DACa na foliowe żółte lub białe. Nie jest to jednak łatwe gdyż płytka jest prawie w technologii SMD. Konieczna jest natomiast wymiana żółtych kondensatorów 2uF (2szt) sprzęgających lampy w module końcowym na np Mundorfy Supreme 2,2uF lub drogie woskowe Jupitery. Ja zastosowałem Mundorfy Supreme i dźwięk bardzo zyskał na organiczności i muzykalności. Choć zapewne miedziane Jupitery Wax po 500zł za sztukę zapewniłyby jej więcej.

Niesamowity produkt Dual AD1865 R2R NOS DAC dual FPGA. Nie wiem jak może tak dobrze grać mając zintegrowany zasilacz z płytą i wzmocnienie zrealizowane na OPA, coś niesamowitego. Wybitny jest stosunek ceny do jakości dźwięku tego konwertera R2R (suma cen użytych podzespołów). Szczerze polecam opisaną tu zabawę i brzmienie. Raczej nikt się nie zawiedzie, szczególnie jak szuka brzmienia zbliżonego do starszych, wyższych przetworników Audio Note – tych bez transformatorów wyjściowych, które zaokrąglają brzmienie. Wystarczy zasilanie z kilku używanych transformatorów kupionych z demontażu lub jeden duży wykonany na zamówienie z 8 odczepami na indywidualne napięcia i jest zabawa. Zdecydowanie warto dołożyć moduł lampowy wyjścia. Wymagane napięcia transformatora AC 230V:

200V 0.050A

12.V  1.5A

6.3V 0.1A

2x 12V 1A

3x 9V 1A

UWAGA: Ten przetwornik może mieć problem ze zgodnością impedancji wejścia cyfrowego coaxial z niektórymi źródłami cyfrowymi. Słychać trzaski na niektórych źródłach np Singxer SU 6.

A ile kosztuje złożenie takiego DAC?

Cena płyty DAC ok 700-800PLN na Aliexpress lub ebay.com, niesamowita okazja przy tym co potrafi.

Moduł lampowy końcowy 75USD na ebay

Transformator na zamówienie w Toroidy.pl ok 300PLN, który obsługuje wymagane zasilania (potrzeba bardzo dużo indywidualnych odczepów 8szt) lub 2 oddzielne transformatory do sekcji cyfrowej i modułu lampowego, w cenie łącznie ok 400zł.

Obudowa Lite A-28 ok 400PLN + vat

Lampy rosyjskie NOS i kondensatory sprzęgające Mundorf do modułu lampowego ok 350zł, oczywiście same lampy NOS mogą kosztować i 1000-1500zł

UWAGA – obecnie jest na Aliexpress sprzedawana płyta DAC opisywana jako nowa wersja 2021 płyty tego przetwornika, z modułem USB na pokładzie. Być może poprawiono kompatybilność impedancji wejścia coaxial (trzaski z niektórymi źródłami cyfrowymi), ale jednocześnie dokonano uproszczeń konstrukcji pogarszających brzmienie. W rzeczywistości jest to uproszczona płyta z innym zasilaczem, bez wejścia na zegar i wejścia I2S. Niektóre jej opinie są słabe, a dźwięk opisywany jako gorszy od starszej wersji, mały i bez blasku oraz dynamiki, a także, że sama płyta wymaga przeróbek zasilacza, aby poprawić jej brzmienie. Należy więc uważać, bo z pewnością to inny produkt. Dobrze o tym wiedzieć, aby nieświadomie się nie nabrać na „nowość”, reklamowaną jako ulepszenie. 

„nowa wersja” z czerwoną płytą

Użyty moduł lampowy stopnia końcowego 

opis z aukcji ebay

tagi:

Dual FPGA Dual AD1865R NOS DAC R2R Board Decoder Clock Asynchronous Processing review

Dual AD1865R NOS DAC R2R DAC Board Vinyl Style Decoder Board Dual FPGA Clock test